{
    "title": "Kortizol Hormonu",
    "image": "https://www.hormon.gen.tr/images/kortizol-hormonu.jpg",
    "date": "20.01.2024 10:54:17",
    "author": "aysel koçer",
    "article": [
        {
            "article": "<b>Kortizol Hormonu,</b> böbrek üstü korteksin zona fasikülata tabakasının hücrelerinde salgılanan hormonlar arasındadır. Bu hormon vücuda gelen herhangi bir zararlı etken karşısında vücudun kendi savunma mekanizmasını harekete geçirmek için salgılanır. Vücutta yüksek miktarda bulunan kortizol tamamen tersine döner ve organizma kendini savunma önlemlerini geri çeker. Yüksek dozda bulunan kortizol savunmayı yok edici özelliğinden dolayı bazı hastaların bu hastalık karşısında son derece dikkatli olması gerekir. Kortizol hormonu zararlı bir uyarı karşısında yağ ve protein metabolizmalarını, karbonhidrat, sinir sistemine ve böbreklere etkisinden dolayı insan organizmasında alarm verebilir. Kortizol vücutta gerekli olan hormonların şeker kullanımı, bağışıklık mekanizmasının düzenlenmesi, kasların tonusunun sağlanması, vücudun strese karşı verdiği cevabın ayarlanması gibi birçok durumda görev yapmaktadır. Kanda dolaşan kortizolün büyük bir kısmı proteinlere bağlı olarak bulunur ve aktif değillerdir. Kortizol hormonu testi kan veya idrar testi ile ölçülerek belirlenir.</div><div><br></div><div><b>Kortizol hormonunun etkileri nelerdir?</b></div><div><br></div><div>Kortizonlu hormonunu kanda bulunan glikoz yoğunluğunu yüksektir. Bu sebepten dolayı vücutta beyin ve lenfoid dokularda lenf düğümleri, kemik iliği, dalak gibi organların glikoz kullanımını engeller. Ayrıca karaciğerde glikoz yapımını hızlandırdığı görülmüştür. Kortizol depolarını oluşturan yağ hücrelerinden yağların kana karışmasını sağlamaktadır. Karaciğere taşınıp, glikoz yapımında bu yağlar kullanılır. Ayrıca yağ hücreleri kortizolun etkisiyle glikozu enerji ham maddesi olarak kullanılmasını sağlar. İçerisindeki yağ miktarını parçalayıp, enerji olarak kullanılmasını sağlar. Önemli bir bölümünü de glikoz yapımı için karaciğere tekrar gönderir. Kortizolun yağları eritici etkisinden dolayı kan dolaşımına katkı sağlar ve vücutta proteinlerin glikoza dönüştürülmesine sebep olur. Ayrıca kortizol kas hücrelerinin dokusunda, deride, kemiklerde bulunan proteinleri kimyasal reaksiyonlarla aminoasitler sayesinde parçalayıp yok eder. Proteinler çok sayıda amino asidi birbirine bağlanmasıyla kurulmuş bir yapıda bulunmaktadır. Aminoasitlerin parçalanması olayında katabolizma adı verilir. Kortizol katabolizma olaylarında uyarı niteliğindedir ve bu uyarma sonucunda ortaya çıkan aminoasit kana verilip, oradan da karaciğere taşınırlar. Aminoasitler vücudun savunma sistemi için globulin ve albümin gibi proteinler üretilmesine yardımcı olurlar. Ayrıca katabolizma karaciğer lenfoid dokular vücut için önemli dokular değildir ve daha az gerekli olan dokularda bu işlemler gerçekleştirilir.</div><div><br></div><div>Ayrıca vücut içerisinde bir mikrop bulunduğu zaman kortizol hormonu etkisiyle fazla gerekli olmayan proteinleri aracılığı ile vücuttan söküp, vücudun savunma silahlarını immünglobülin salgılayarak; yok etmeye yani vücudu savunmaya geçerler. Kortizol etkisi bir süre mikroplara baskı uygulayıp, azalmasına sebep olur. Böylelikle kortizol alyuvar yapını hızlandırıp; kandaki eritrositlerin sayısını artırmaktadır. Alyuvarların sayısının artmasına sebep olur.</div><div><br></div><div>Kortizol hormonu böbreklerde daha fazla idrar üretilmesine sebep olurken; sodyum iyonlarının böbreklerde geri emilimi ve kan dolaşımına geri gönderilmesine sebep olur. Kortizonlu ilaçlar kullanmak zorunda kalan hastaların tuz alımında azalmalar görülürken; kanda fazla miktarda su birikmesine sebep olur. Kanda bulunan sodyum yükselmesi ile kemiklerde protein yıkımına ve burada kalsiyumu verilmesine sebep olur. Böylelikle böbrek yolu ile idrar içinde atılır. Kortizol sinir sistemini uyarabilme yeteneğinden dolayı çoğalır ve böbrek üstü bezinin medulla bölgesinde sinir hücrelerinde salgılanan hormon damarları büzücü etkisi ile sinir sisteminde uyarıcı etkiler yaratır.</div><div><br></div><div>Ayrıca kortizol hormonu glikozun aminoasit, protein, karbonhidrat olmayan maddelerinin üretilmesi olayına glikojenez denir. Bu olayda kortizol etkisiyle yağların ve proteinlerin karaciğere taşındıkları görülür. Bu maddelerde karaciğerde glikoza çevrip; vücutta bulunan hormonların etkisi ile uyarıcı durumlara sebep olur.</div><div><br></div><div><b>Kortizol hormonunun yüksek değerinin verdiği sebepler</b></div><div><br></div><div>Kortizol hormonunun yüksek olması sırasında kişide hamilelik, obezite, depresyon, kısa süre önce geçirilmiş ameliyat, hastalık gibi yaralanmalar görülür. Ayrıca kortizol yüksekliği vücutta enfeksiyon oluşumu, doğum kontrol hapı kullanımı gibi durumlarda yüksek düzeyde görülür. Ayrıca karaciğer ve böbrek hastalıkları, uzun süreli kortizon kullanımı, böbrek üstü bezlerinde oluşan tümör gibi bulgular, duygusal ve fiziksel stres sebebiyle kortizol yüksekliği gözlenebilir.</div><div><br></div><div><b>Kortizol hormonlarının düşük olduğunda verdiği etkiler</b></div><div><br></div><div>Kortizol hormonlarının düşük olduğu zaman böbrek bezlerinde yeterli üretim yapılmaması gibi durumlarda ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bu hormonun eksikliğinde tüberküloz ve addison hastalığı gibi hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Böbrek üstü bezi enfeksiyonları ve hipofiz bezinde kanser gibi durumlar olması halinde kortizol hormonunun eksikliği bulunmaktadır.</div>"
        }
    ]
}